Алесь Пушкін у Віцебску: “Мы ўжо перастаем заўважаць уладу…”
У Віцебскім Цэнтры сучаснага мастацтва ў межах праекту «На шляху да сучаснага музея 5. Рэгіянальнае вымярэнне» адбылася чарговая сустрэча з віцебскімі мастакамі. Спікерамі выступілі Наста Ганчарова і Алесь Пушкін, мадэратарам – Таццяна Арцімовіч.
Мастакі падрабязна расказалі пра свае апошнія праекты і выказаліся наконт балючых тэмаў творчай свабоды і будучыні Беларусі.
Алесь Пушкін, якога прадставілі як пачынальніка беларускага сац-арта, прызнаўся, што дагэтуль з’яўляецца сябрам Віцебскага абласнога аддзялення Саюза мастакоў, хоць і жыве ўжо даўно на сваёй радзіме ў Бабры (Мінская вобласць). “Прынамсі гэты факт цяпер ратуе мяне ад закона пра дармаедства”, - жартаваў ён.
“Каб замест Леніна стаяў Лапіцкі”
Пушкін распавёў, што з’ехаў у 1997 годзе з Віцебска ў Бобр, каб “пайсці ў народ” і “спеліць грамадзянскую супольнасць”.
“І гэта мае вынікі. Нешта пачынае мяняцца ў нашым грамадстве ў лепшы бок”, - сведчыў Пушкін. Асноўная тэза, якой кіруецца мастак: мастацтва павінна змяняць свет у лепшы бок.
Алесь Пушкінн распавёў пра свае акцыі і перфомансы ў Бабры, Смаргоні і на Крапівенскім полі пад Воршай.
Перфоманс у Смаргоні быў прысвечаны памяці кіраўніка антыкамуністычнага вучнёўскага падполля Расціслава Лапіцкага, якога растралялі ў 1950 годзе. Сваёй акцыяй Пушкін хацеў падштурхнуць гарадскія ўлады ўшанаваць памяць пра Лапіцкага. І сам жа трапіў за краты. Але ўжо сёлета плануе зладзіць там жа, акрамя выставы, навуковую канферэнцыю, прысвечаную асобе Лапіцкага.
“У кожным горадзе ёсць такія асобы. У нас усталяваныя помнікі партызанам, ахвярам Халакосту, воінам-інтэрнацыяналістам, але ніхто дагэтуль не ўшанаваў памяць бязвінна растраляных, якія пацярпелі праз свае палітычныя погляды. Калі хоць адзін рэгіён гэта зробіць, гэта будзе пачатак новай Беларусі”, - кажа Пушкін.
“І якраз мастакі могуць падняць гэтую тэму”, - лічыць ён.
“Я зразумеў, што грамадства чакае гэтага часу, каб паставіць кропку і жыць далей шчасліва… Усё было падуладна адной думцы: як мастацкімі формамі, мірным негвалтоўным шляхам нешта зрабіць у горадзе, каб замест Леніна стаяў Лапіцкі…” – тлумачыў Алесь Пушкін.
“Наш беларускі шлях – не ўкраінскі”
На ягоную думку, Леніны ў Беларусі будуць знікаць іншым шляхам, чым ва Ўкраіне: “Наш беларускі шлях – не ўкраінскі і не мусульманскі, наш шлях – высокаінтэлектуальны і мастацкі. Цывілізаваны шлях, каб зрабіцца лепш”. Прыкладам, паводле Пушкіна, можа служыць “ціхенькае знікненне” помніка Леніну ў Глыбокім, дзе замест яго на Дзень пісьменства паставілі галэрэю славутых дзячоў Глыбоччыны (“А Ленін – на працяглым рамонце”).
На “перадвыбарнае” пытанне з залы “Каго б вы хацелі бачыць лідарам гэтай краіны ў будучыні?” Алесь Пушкін адказаў, што ў будучай Беларусі будзе менш аўтарытарызму.
“Ну, ёсць такая тэндэнцыя, што мы ўжо перастаем заўважаць уладу. І гэта добра. Каб жыць нам было спакойна ўсім – мастакам, прадпрымальнікам, каб не было дзяржаўнага ўмяшальніцтва ў нашыя справы. Будучае Беларусі я бачу так: усё працуе як гадзінік. Заўважце, усё менш і менш у нас на тэлебачанні гучаць расповеды пра пасяўную кампанію. Гэта таксама добра. Можа, і пра прадпрымальнікаў неўзабаве забудуцца. І мастакі буць спакойна варыцца ў сваім катле”, - казаў Пушкін.
“Я прагназую, што будзе не такая аўтарытарная дзяржава, як зараз. Будзе такая ўсходнееўрапейская Швейцарыя. Прычым міралюбівая”, - дадае мастак.
Пры гэтым ён прызнаўся, што не разумее, чаму Беларусь вырашыла зноў выставіць на Венецыянскім біенале праект, прысвечаны мінулай вайне. “Ёсць жа мірнае жыццё і ёсць тэндэнцыя мяняць гэтае жыццё да лепшага”, - тлумачыў Алесь Пушкін.
Маленькі Пушкін малюе Горад Сонца
На пытанне, які б уласны праект выставіў ў Венецыі, мастак адказаў, што такі праект ёсць, але падаваць яго зараз бессэнсоўна.
“Зараз у свеце трэнд такі: маленькі чалавек у сваім рэгіёнчыку змяняе свет да лепшага. І я б паказаў праект Бабра будучага. Выставіў бы серыю планшэтаў і відэа будучага маленькага мястэчка, у якое ўжо ніхто не верыць, нават малыя. Я адзін веру, што яно будзе такое. Вісіць ужо ў сельсавеце гэты агромны планшэт. Кіраўнік адміністрацыі сказаў: няхай вісіць. І разглядае гэта як утопію. Але ж ёсць да чаго імкнуцца. І я б паказаў на біенале маленькага мастачка Пушкіна, які малюе горад Сонца – будучы Бобр”, - расказаў Алесь Пушкін.
“Іншага шляху няма. Калі не будзем рабіць тое, што паказаў мастак, – гэта будзе краіна “Левіяфан”. Таму неабходна нам працаваць. І ў гэтым мая праўда. Шлях адзін – рабіць тое што намаляваў мастак на планшэце”, - запэўніў мастак.
“Але вельмі непажадана, каб змяненні Беларусі ў бок культурны і нацыянальны не выклікалі нейкіх непрыемных хваляў і розгаласаў у іншых нацыянальнасцяў, якія пражываюць у Беларусі, іншых канфесій. Вось тут трэба мець вельмі тонкае пачуццё меры. Як? Кожны рэгіянальны кіраўнік на месцах і будзе вырашаць”, - адзначыў Алесь Пушкін.
“Тонкае пачуццё” сітуацыі было ў тым, што на сустрэчы прысутнічаў адзін з кіраўнікоў “віцебскай культуры”.
“Мастак – гэта не Сашка Білы з аўтаматам”
Пушкін яўчэ раз падкрэсліў, што шлях Беларусі – “гэта шлях без крыві”.
“Давер да мастакоў – на гэтым трэба ўсё будаваць. Яны эксперыментатары, яны творчыя, яны мірныя, гэта не Сашка Білы з аўтаматам. І выснова адна: на месцы ідэолагаў і дзяржслубоўцаў я б прымаў больш захадаў для папулярызацыі сучаснага мастацтва. Як, напрыклад, гэта было падсчас чемпіянату свету па хакеі. А ў такім невялікім горадзе, як Віцебск, ўплываць на людзей такім чынам можна. У Мінску ды Маскве цябе ніхто ўжо не заўважае”, - падсумаваў мастак і перформер.
Наконт разумення ідэальнай свабоды выказалася і мастачка Настасся Ганчарова: “Кожны з нас хоча нешта рабіць і кожны з нас ведае, што рабіць, проста крыху не хапае асабістай свабоды. Трэба дазволіць сабе крочыць па тым шляху, які выбралі. І не перашкаджаць іншым”.
На гэтым “вельмі аптымістычным і пазітыўным позірку ў будучыню” вядоўца сустрэчы Таццяна Арцімовіч і паставіла кропку.
Відэа: Аляксандр Пяршай
